Το ακόλουθο σχέδιο μαθήματος βασίζεται στο παραδοσιακό παιχνίδι της μικρής Ελένης που δεν την παίζουν οι φίλες της και υλοποιείται με τη μέθοδο του Εκπαιδευτικού Δράματος. Αφορμή στάθηκε ο αποκλεισμός μιας μαθήτριας (προνήπιο) από τους συμμαθητές της, οι οποίοι δεν ήθελαν να παίζουν μαζί της με την αιτιολογία ότι «κάνει σαν μώρο, όλο κλαίει και γκρινιάζει». Μπορούμε να το εφαρμόσουμε στην τάξη μας από τις πρώτες εβδομάδες και ειδικά σε περιπτώσεις, όπου έχουμε να αντιμετωπίσουμε συγκρούσεις ανάμεσα στα παιδιά και φαινόμενα αποκλεισμού κάποιων παιδιών από τα υπόλοιπα. Στη συνέχεια ακολουθεί περιγραφή των δραστηριοτήτων και της εμπειρίας που αποκτήθηκε μετά την εφαρμογή του σε μια ολιγάριθμη τάξη νηπιαγωγείου.
Τμήμα: Ολοήμερο
Διάρκεια υλοποίησησς: 1 εβδομάδα.
Εισαγωγή στο Εκπαιδευτικό Δράμα
Αρχικά στην ώρα του διαλείμματος παίξαμε με τα παιδιά το παιχνίδι της μικρής Ελένης, το οποίο το γνώριζαν σχεδόν όλακαι ήθελαν πολύ να συμμετάσχουν. Μάθαμε και το τραγουδάκι:
«Η μικρή Ελένη κάθεται και κλαίει
γιατί δεν την παίζουνε οι φιλενάδες της!
Σήκω επάνω, τα μάτια κλείσε,
τον ήλιο κοίτα κι αποχαιρέτησε!
Κι όποιον θέλεις φίλησε!»
Με αφορμή το τραγούδι κάναμε μια χαλαρή συζήτηση με βασικά θέματα το πώς αισθάνεται η μικρή Ελένη και γιατί δεν την παίζουν οι φίλες της. Προκειμένου να βοηθηθούν τα παιδιά να κατανοήσουν το πρόβλημα που αντιμετώπιζε η μικρή Ελένη, δουλέψαμε την τεχνική «ρόλος στον τοίχο» ελαφρώς παραλλαγμένη. Στην αρχή χρησιμοποιήσαμε ένα πλαστικοποιημένο σκίτσο ενός κοριτσιού χωρίς χαρακτηριστικά προσώπου στο ρόλο της μικρής Ελένης, όπου τα παιδιά συμπλήρωναν με πλαστελίνη τα χαρακτηριστικά του προσδίδοντάς όποια συναισθηματική έκφραση πίστευαν ότι ταιριάζει καλύτερα. Όλα τα παιδιά απέδωσαν στη μικρή Ελένη τα χαρακτηριστικά ενός λυπημένου προσώπου με τις άκρες των χειλιών στραμμένες προς τα κάτω. Στη συνέχεια αναρτήσαμε το σκίτσο στον τοίχο ώστε να το βλέπουμε όλοι και παίξαμε το εξής παιχνίδι: σε κύκλο πετούσε μια μπάλα ο ένας στον άλλο, χωρίς να ακολουθούμε τη σειρά, όσο ακουγόταν μια γρήγορη μουσική. Κάθε φορά που σταματούσε η μουσική, το παιδί που κρατούσε τη μπάλα έλεγε μια λέξη που πίστευε ότι ταιριάζει με τη μικρή Ελένη. Η λέξη μπορεί να ήταν κάποιο επίθετο (μικρή, λυπημένη, θυμωμένη…), ένα χρώμα (ροζ, κίτρινο…), ένα ουσιαστικό (φόρεμα, κούκλα…) ή ένα ρήμα (κλαίει, φιλάει…). Τις λέξεις έγραφε η νηπιαγωγός όπως της τις υπαγόρευαν τα παιδιά σε αυτοκόλλητα χαρτάκια και τα κολλούσε στο σκίτσο. Όσες χαρακτήριζαν εξωτερικά τη μικρή Ελένη έμπαιναν στο περίγραμμα του σκίτσου και όσες περιέγραφαν πώς νιώθει έμπαιναν στο εσωτερικό. Η αλήθεια είναι πως υπερείχαν οι πρώτες, καθώς ήταν πιο εύκολο στα παιδιά να περιγράψουν εξωτερικά χαρακτηριστικά. Το παιχνίδι με τη μουσική χρησιμοποιήθηκε για να ενθαρρυνθούν να μιλήσουν και τα παιδιά που δεν είχαν άνεση στον προφορικό λόγο ή ήταν πιο ντροπαλά. Ο ρόλος στο χαρτί παρέμεινε κρεμασμένος καθ’ όλη τη διάρκεια του Εκπαιδευτικού Δράματος για να μπορούν να ανατρέχουν σε αυτόν τα παιδιά.
Έπειτα, τα παιδιά χωρίστηκαν σε ζευγάρια με το κάθε παιδί απέναντι από το ζευγάρι του, για να παίξουμε «γλύπτες και αγάλματα». Με τη συνοδεία απαλής μουσικής τα παιδιάέκαναν αρχικά απαλό μασάζ στο πρόσωπό τους και στη συνέχεια στο πρόσωπο του ζευγαριού τους. Μετά, το κάθε παιδί προσπάθησε να αποδώσει στο πρόσωπο του απέναντί του την έκφραση που πίστευε ότι θα έχει η μικρή Ελένη όταν δεν την παίζουν οι φίλες της (π.χ. κατέβαζαν τα χείλια προς τα κάτω ή τους έκλειναν τα μάτια σαν να κλαίνε). Όταν τελείωσαν όλοι οι «δημιουργοί» παρουσίασαν τα «δημιουργήματά» τους στην ομάδα και μετά ακολουθήθηκε η ίδια διαδικασία για το δεύτερο παιδί του κάθε ζευγαριού.
Στη συζήτηση που ακολούθησε τις παραπάνω δραστηριότητες τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να μοιραστούν προσωπικές τους εμπειρίες και να ανιχνεύσουμε τις γνώσεις τους πάνω στα συναισθήματα. Όλα τα παιδιά είχαν μια εμπειρία να αναφέρουν όπου ένιωσαν άσχημα ή ήθελαν να κλάψουν. Ωστόσο παρουσιάστηκε κάποια δυσκολία στο να κατανοήσουν όχι το γιατί έκλαιγε η μικρή Ελένη, αλλά για ποιους λόγους θα μπορούσαν να μην την παίζουν οι φίλες της. Απέφυγαν οποιαδήποτε αναφορά στο περιστατικό που συνέβαινε στην τάξη τους, ωστόσο στην πρόταση να γίνουμε Σπουδαίοι Ερευνητές για να λύσουμε την υπόθεση ενθουσιάστηκαν.
Έτσι λοιπόν, διαμορφώσαμε την τάξη σε γραφείο των Σπουδαίων Ερευνητών με πίνακα ανακοινώσεων, τηλέφωνο, γραφική ύλη και βιβλία. Τα νήπια, κυρίως όσα ήξεραν ήδη να γράφουν κάποιες λεξούλες, ανέλαβαν το ρόλο του γραμματέα μαζί με τη νηπιαγωγό, ένα παιδί απαντούσε στα τηλέφωνα και όλοι μαζί συσκέπτονταν με την τεχνική του «καταιγισμού ιδεών» προκειμένου να βρουν λύση.
Εφαρμογή του Εκπαιδευτικού Δράματος