Πριν από μερικά χρόνια δύσκολα θα άκουγε κανείς τον όρο «Άσπεργκερ», όμως στις μέρες μας σε κάθε σχολείο υπάρχει ένα τουλάχιστον παιδί με αυτό το σύνδρομο. Ποια είναι λοιπόν τα διαφοροποιητικά του στοιχεία από τον αυτισμό; Πως γίνεται η διάγνωσή του; Τι χαρακτηριστικά εμφανίζουν τα παιδιά με Σύνδρομο Άσπεργκερ; Ποιες είναι εκείνες οι τεχνικές και στρατηγικές που θα βοηθήσουν γονείς και εκπαιδευτικούς να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες των παιδιών που έχουν σύνδρομο Άσπεργκερ; Στα πλαίσια του συγκεκριμένου άρθρου πραγματοποιείται μια προσπάθεια προσέγγισης των παραπάνω ερωτημάτων.
“Οι άνθρωποι με Σύνδρομο Άσπεργκερ
αποτελούν ένα ζωηρό νήμα
μέσα στην πλούσια ύφανση της ζωής.
Ο πολιτισμός μας θα ήταν εξαιρετικά πληκτικός
και στείρος αν δεν είχαμε και
δεν θεωρούσαμε ανεκτίμητους αυτούς τους ανθρώπους.»
Tony Attwood
Το σύνδρομο Άσπεργκερ έλαβε το όνομά του από τον Χάνς Άσπεργκερ, τον παιδίατρο που προσδιόρισε ένα στενό μοτίβο συμπεριφορών και ικανοτήτων, που παρατήρησε κυρίως να εμφανίζεται στα αγόρια. Ένα άτομο με σύνδρομο Άσπεργκερ ανήκει στο φάσμα του αυτισμού με την προϋπόθεση πως δεν έχει γλωσσική ή νοητική καθυστέρηση και δεν πληρεί τα κριτήρια για κάποια άλλη διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή (Tony Attwood, 2006).
Το σύνδρομο Άσπεργκερ δεν αποτελεί μια ψυχολογική ασθένεια, αλλά μια χρόνια νευροαναπτυξιακή διαταραχή. Αυτό σημαίνει πως τα άτομα γεννιούνται με αυτό και δεν είναι ένα επίκτητο χαρακτηριστικό. Χαρακτηρίζεται από σημαντικά και σοβαρά κοινωνικά ελλείμματα συνοδευόμενα από περιορισμένα ενδιαφέροντα όπως στον αυτισμό, αλλά σε αντίθεση με τον αυτισμό τα παιδιά με σύνδρομο Άσπεργκερ παρουσιάζουν επιλεκτικές γλωσσικές και γνωστικές ικανότητες (James C. McPartland et al. 2014)
Ερευνητές μελετώντας ομάδες παιδιών κατέληξαν πως η ομάδα των παιδιών με Άσπεργκερ εμφάνιζε δυσκολία στην βλεμματική επαφή.
Ο κλασικός αυτισμός και το σύνδρομο Άσπεργκερ μοιράζονται δύο
κοινά χρακτηριστικά:
- Δυσκολίες κοινωνικής επικοινωνίας
- Στενά ενδιαφέροντα και επαναλαμβανόμενες ενέργειες
Αλλά διαφέρουν στα εξής δύο σημεία:
- Στο σύνδρομο άσπεργκερ ο δείκτης νοημοσύνης είναι τουλάχιστον στο μέσο όρο και δεν υπάρχει έλλειμμα στην γλώσσα
- Στον κλασικό αυτισμό ο δείκτης νοημοσύνης μπορεί να είναι οπουδήποτε στην κλίμακα και υπάρχει έλλειμμα γλωσσικό. (Viktoria Lyons, Dr. Michael Fitzgerald, 2005, Simon Baron-Cohen,2008)
Κάποιος μπορεί να εντοπίσει αυτά τα παιδιά αμέσως.
Είναι αναγνωρίσιμα από μικρές λεπτομέρειες, για παράδειγμα, ο τρόπος με τον οποίο εισέρχονται στο ιατρείο κατά την πρώτη τους επίσκεψή, η συμπεριφορά τους κατά τις πρώτες στιγμές και οι πρώτες λέξεις που προφέρουν.(Hans Asperger,1991)
Η διάγνωση του συνδρόμου είναι δύσκολη λόγω της ιδιαίτερης του φύσης, είναι σημαντικό να αποκλεισθεί η ύπαρξη οποιασδήποτε άλλης διάχυτης αναπτυξιακής διαταραχής ή σχιζοφρένειας. Οι γονείς που έχουν παιδί με αυτισμό το έχουν διαπιστώσει πολύ νωρίς και συνεπώς η διάγνωση γίνεται μέχρι τα 5 κατά μέσο όρο, σε αντίθεση με τους γονείς που το παιδί τους έχει Άσπεργκερ και δεν διαπιστώνουν κάποιο πρόβλημα κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του και η διάγνωση γίνεται συνήθως στα 11 χρόνια. (Χρυσαυγή Μελέτη, 2011)
Η έλλειψη ανάγκης για στοργή κατά την παιδική ηλικία, αποτελεί ένα από τα πρώιμα σημάδια που χρησιμοποίησαν οι κλινικοί για να διαγνώσουν την διαταραχή αυτιστικού φάσματος. Σε ένα βρέφος ή παιδί με Άσπεργκερ παρατηρείται η έλλειψη ανάγκης για παρηγοριά και για αγάπη όταν είναι στενοχωρημένο, σε αντίθεση με την πλειοψηφία των παιδιών στα οποία η αγκαλιά και το χάδι δρουν αναλγητικά. (Tony Attwood,2013)
Τα στάδια που θα οδηγήσουν στην διάγνωση είναι δύο:
- Το πρώτο στάδιο περιλαμβάνει τους γονείς ή τους εκπαιδευτικούς και είναι η συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου ή η συμπλήρωση μιας κλίμακας διαβάθμισης που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να υποδείξει αν ένα παιδί έχει το σύνδρομο.
- Το δεύτερο στάδιο είναι η διαγνωστική αξιολόγηση από τους κλινικούς οι οποίοι είναι έμπειροι να εξετάζουν τις ικανότητες και την συμπεριφορά των παιδιών με αναπτυξιακές διαταραχές, χρησιμοποιώντας καθιερωμένα κριτήρια που δίνουν μια ξεκάθαρη εικόνα του συνδρόμου.(Tony Attwood,2006, Viktoria Lyons, Dr. Michael Fitzgerald, 2005, Simon Baron-Cohen,2008)
Αίτια του Συνδρόμου
Μέχρι σήμερα δεν είναι γνωστή η ακριβής αιτία του συνδρόμου Asperger. Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι ένας συνδυασμός παραγόντων - γενετικών και περιβαλλοντικών - μπορεί να ευθύνεται για τις αλλαγές στην ανάπτυξη του εγκεφάλου. Το βέβαιο είναι πως το σύνδρομο Asperger δεν προκαλείται από την ανατροφή ενός ατόμου ή την κοινωνική του κατάσταση .
Τα παιδιά με Σύνδρομο Άσπεργκερ εμφανίζουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά (Brenda Smith Myles, Richard L. Simpson, 1998):
- Καθυστερημένη κοινωνική ωριμότητα και κοινωνική συλλογιστική
- Ανώριμη ενσυναίσθηση
- Δυσκολεύονται να κάνουν φίλους και δέχονται συχνά πειράγματα από τα άλλα παιδιά
- Δυσκολεύονται με την επικοινωνία και την διαχείριση κανόνων
- Ασυνήθιστες γλωσσικές ικανότητες που περιλαμβάνουν ανεπτυγμένο λεξιλόγιο και σύνταξη αλλά εμφανίζουν καθυστερημένες δεξιότητες συνομιλίας, ασυνήθιστη προσωδία και μια τάση σχολαστική
- Γοητεύονται με ένα θέμα με ασυνήθιστη ένταση και εστίαση (ρολόγια, δεινοσαύρους)
- Δυσκολία να διατηρήσουν την προσοχή τους στην τάξη
- Ένα ασυνήθιστο προφίλ γνωστικών ικανοτήτων
- Χρειάζονται βοήθεια με κάποιες οργανωτικές δεξιότητες και δεξιότητες καθημερινή διαβίωσης
- Αδεξιότητα στην βάδιση και τον συντονισμό
- Ευαισθησία σε μερικούς ήχους, οσμές, υφές και αγγιγματα
- Εστιάζουν την προσοχή τους στην λεπτομέρεια
- Δυσκολία στην βλεμματική επαφή
- Έλλειμα εμπάθειας
- Εμφανίζουν κινητικές και λεκτικές στερεοτυπίες
- Είναι απομονωμένα
- Έχουν περιορισμένα ενδιαφέροντα
- Δυσκολεύονται στην κοινωνική χρήση της γλώσσας
- Εστιάζουν την προσοχή της στην λεπτομέρεια
- Δυσκολεύονται να διαχειριστούν απότομες αλλαγές.
Tα κριτήρια που οδηγούν στην διάγνωση του συνδρόμου Άσπεργκερ (Kathryn Stewart, 2007)
Κοινωνική δυσλειτουργία (ακραίος εγωκεντρισμός) (τουλάχιστον δυο από τα ακόλουθα)
- Δυσκολία στην αλληλεπίδραση με τους συνομηλίκους
- Αδιαφορία για επαφή με τους συνομηλίκους
- Δυσκολία να ερμηνεύσουν τις κοινωνικές νόρμες /κανόνες
- Ακατάλληλη κοινωνική και συναισθηματική συμπεριφορά
Στενά ενδιαφέροντα (τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα)
- Αποκλειστικότητα(μονοτονία) όσο αφορά τις δραστηριότητές τους
- Επαναλαμβανόμενη προσκόλληση(εμμονή)
- Παπαγαλίες δίχως πραγματική κατανόηση
Ψυχαναγκαστική ανάγκη για να παράγουν ρουτίνες και ενδιαφέροντα (τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω)
- Οι οποίες επηρεάζουν την κάθε πτυχή της καθημερινής ζωής του ατόμου
- Οι οποίες επηρεάζουν τους άλλους
Ιδιαιτερότητες στον λόγο και την γλώσσα (τουλάχιστον τρία από τα παρακάτω)
- Καθυστερημένη γλωσσική ανάπτυξη
- Επιφανειακά τέλεια εκφραστική γλώσσα
- Επίσημη σχολαστική γλώσσα
- Περίεργη προσωδία, ιδιόμορφα χαρακτηριστικά φωνής
- Δυσλειτουργία στην κατανόηση συμπεριλαμβανομένης και της λανθασμένης ερμηνείας της κυριολεκτικής σημασίας ή της υπονοούμενης σημασίας των εννοιών ή των λέξεων
Μη λεκτικά επικοινωνιακά προβλήματα (τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα)
- Περιορισμένη χρήση χειρονομιών
- Αδέξια γλώσσα σώματος
- Περιορισμένες εκφράσεις προσώπου
- Ακατάλληλες εκφράσεις προσώπου
- Ιδιόμορφο βλέμμα
Κινητική αδεξιότητα
- Φτωχή απόδοση σε νευροαναπτυξιακά τεστ
Σύνδρομο Άσπεργκερ: Δώρο ή Κατάρα;
Ονομάζομαι Έφη Μπακή και η καταγωγή μου είναι από την Αλεξάνδρεια Ημαθίας. Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Θεσσαλονίκη και αποφοίτησα από το Τμήμα Επιστημών στην Προσχολική Εκπαίδευση του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, που εδρεύει στην Αλεξανδρούπολη, το 2001. Διορίστηκα στην δημόσια εκπαίδευση το 2005, με πρώτο μου σταθμό το πανέμορφο νησί της Χίου. Είμαι παντρεμένη και έχω δύο κοριτσάκια την Κωνσταντίνα και την Ελένη, 7,5 και 5 χρονών. Από φέτος, έχω την τύχη να εργάζομαι στην περιοχή που μεγάλωσα και που έχω πάρα πολλές παιδικές αναμνήσεις, στην Νεάπολη Θεσσαλονίκης.
