Με τις αφηγήσεις της ταξιδεύει μικρούς και μεγάλους σε παραμυθένιους κόσμους! Η αφήγηση είναι φυσικός τρόπος έκφρασής για την Σάσα Βούλγαρη, που εχει το χάρισμα να δημιουργεί υπέροχα... φανταστικά μονοπάτια και να ταξιδεύει αυτούς που την ακούν...
Ας γνωριστούμε!!
Σπούδασε Ψυχολογία και Παιδαγωγικά και ειδικεύτηκε σε εναλλακτικούς τρόπους διδασκαλίας και δημιουργικής απασχόλησης. Σχεδίασε και συμμετείχε σε ποικίλα εκπαιδευτικά προγράμματα.
Ανήκει στους πρωτεργάτες της επαγγελματικής νεο – αφήγησης και το 2013 γιόρτασε τα 20 χρόνια πορείας της με σταθερές συνεργασίες σε Μουσεία,στα οποία καθιέρωσε την επαγγελματική αφήγηση (Κυκλαδικής, Γουλανδρή – κέντρο Γαία, Μπενάκη, Λαϊκής Τέχνης, Παιδικής Τέχνης κ.α.) και άλλους πολιτιστικούς χώρους (Θέατρα Φούρνος και Μεταξουργείο, Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών, Ίδρυμα Θεοχαράκη), κα.
Από το 2010 συνεργάζεται σταθερά με το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, όπου συντονίζει σεμινάρια για την Τέχνη της Αφήγησης και δημιουργεί διαθεματικά προγράμμματα για ενήλικο και παιδικό κοινό με παραδοσιακές ή και επώνυμες ιστορίες.
Διδάσκει την Τέχνη της Αφήγησης, με τη δική της μέθοδο, από το 1995 ενώ ο αφηγηματικός της τρόπος έχει επηρεάσει σημαντικά τις νεότερες γενιές αφηγητών.
Το 1998 αφηγήθηκε 13 ελληνικά παραμύθια στην ΕΤ1. Παραμύθια της έχουν δημοσιευτεί στους «Ερευνητές» της Καθημερινής και στο free press ΤaΛΚ.
Το Δεκέμβριο του 2013 κλήθηκε στην Εθνική Λυρική Σκηνή να δημιουργήσει, σκηνοθετήσει και να αφηγηθεί «Το Παραμύθι των Χριστουγέννων» πλαισιώνοντας την 1η επίσημη παρουσίαση της Παιδικής Χορωδίας της ΕΛΣ.
Το 2014 ήταν υποψήφια της SCBWI – Greece ως storyteller - η πρώτη φορά που επαγγελματίας αφηγητής αντιπροσωπεύει την Ελλάδα - για το Διεθνές Βραβείο Astrid Lindgren Memorial Award, ενώ υποψήφιότητά της συνεχίζεται και για το 2015
Κυρία Βούλγαρη καλωσορίσατε στο KindyKids.gr! Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε με τα παραμύθια;
Από πολύ μικρή αγαπούσα να λέω ιστορίες αλλά αυτό που τελικά με έκανε παραμυθού ήταν... οι ακροατές μου. Η αρμονική συνύπαρξη με όσους ακούνε τις ιστορίες μου είναι πάντα ο ουσιαστικός λόγος που είμαι παραμυθού. Άλλωστε σε παραινέσεις φίλων και στις συστάσεις τους χρωστώ και το ξεκίνημά μου. Δεν ήταν δικιά μου ιδέα! Οι άλλοι με συστήνανε σαν «αυτή που λέει παραμύθια». Και βρέθηκα πάνω σε σκηνή χωρίς να καταλαβαίνω ακόμα τι κάνω... Ήμουν βλέπετε από τους πολύ πρώτους επαγγελματίες νεο – αφηγητές (τρία άτομα ξεκινήσαμε την νεο-αφήγηση στην Ελλάδα).Αλλά σύντομα σιγουρεύτηκα ότι επαγγελματικά δεν ήθελα να κάνω κάτι άλλο στη ζωή μου.
Πόσο εύκολο/δύσκολο είναι να μεταφέρετε το κοινό σας σε παραμυθένιους κόσμους τους δύσκολους καιρούς της κρίσης που διανύουμε;
Ξέρετε... όλα αυτά περί κρίσης είναι λίγο «παραμύθια της Χαλιμάς» για να αστειευτώ λίγο με ένα σοβαρότατο θέμα. Κατά βάθος όλοι ξέρουμε πως μπορούμε ακόμα και στην πιο δύσκολη στιγμή της ζωής μας να αποφασίσουμε εάν θα ταχτούμε με το μέρος ή των ζωντανών που κοιτούν πάντα μπροστά και προχωρούν ή των νεκρών χωρίς καμιά ελπίδα ή των νεκροζώντανων που μένουν καθηλωμένοι. Αυτή είναι και η μαγική τριαδικότητα που την συναντάμε στους παλιούς μύθους και όχι μόνο.
Ο ήρωας του παραμυθιού είναι αυτός που συνεχίζει να δρα με ήθος, δύναμη, αισιοδοξία και πάνω απ’ όλα με αγάπη. Όλοι ο άλλοι δεν έχουν σημασία. Εξαφανίζονται κατά τη διάρκεια της πλοκής.
Γι’ αυτό το λόγο τα παραμύθια μιλούν με γλώσσα διαχρονική και φέρουν το ίδιο μήνυμα σταθερά: το πρόβλημα και η λύση του είναι στα χέρια τα δικά μας, όσο κι αν φαίνεται άλυτο. Μεγάλη η ευθύνη, αλλά εμείς αποφασίζουμε. Κι επειδή στα παραμύθια ο ήρωας πάντα φέρει το έργο του εις πέρας μιλούν κατευθείαν στην ψυχή μας και ίσως να παρηγορούν και περισσότερο σε καιρούς κρίσης.
Πόσο ανάγκη έχουμε στη σημερινή Ελλάδα της κρίσης το ταξίδι στο παραμύθι και το όνειρο;
Το παραμύθι και το όνειρο ήταν πάντα μια βαθιά ανάγκη για τον άνθρωπο γιατί τον έφερνε σε επαφή με τα άπιαστα και τα μεγάλα με τρόπο καθησυχαστικό. Αλλά το μυστικό της αφήγησης δεν είναι εκεί! Είναι στην συνύπαρξη με όσους παρευρίσκονται: ο μεγάλος εμπνευσμένος και ταλαντούχος αφηγητής ήταν και θα παραμείνει πάντα αυτός που καταφέρνει να κάνει τον κάθε ένα από το κοινό του να βιώνει βαθειά χαρά και ηρεμία κατά τη διάρκεια της αφήγησης και να φεύγει μετά ανακουφισμένος και πιο χαρούμενος.
Τι χρειάζεται κάποιος για να αφηγείται παραμύθια; Είναι κατά τη γνώμη σας χάρισμα ή μαθαίνεται η τέχνη της αφήγησης;
Η Τεχνική της αφήγησης μαθαίνεται όπως κάθε άλλη Τεχνική: από το να καθαρίζεις ένα κρεμμύδι μέχρι να φτιάχνεις ένα φαγητό... αλλά αυτό μπορεί να σε κάνει από υποφερτό μάγειρα μέχρι... σεφ! Παραμύθια μπορούμε όλοι να λέμε και μπορούμε όλοι να μάθουμε τρόπους να τα λέμε καλύτερα: αυτό διδάσκω στα σεμινάριά μου. Αλλά αυτό που κάνει έναν παραμυθά χαρισματικό έρχεται από τις δικές του αποσκευές. Το ταλέντο προϋπάρχει αλλά για να ανθίσει χρειάζεται την συνειδητοποιημένη Τεχνική και σκληρή εξάσκηση. Τότε μόνον μιλάμε για Τέχνη, ειδικά εάν θέλουμε να το τοποθετήσουμε επαγγελματικά. Και σε αυτό το επίπεδο ο αφηγητής γίνεται πια δημιουργός, καλλιτέχνης με την έννοια ότι κάνει με τρόπο εξαιρετικό την δουλειά του και ξεπερνά τα όρια της τεχνικής ανεβαίνοντας επίπεδα. Για να το πω απλά, η τέλεια γνώση της Τεχνικής δεν σε καθιστά καλό αφηγητή, αλλά κι ένα ταλέντο αφημένο στην τύχη του δεν θα κάνει επίσης έναν αφηγητή να δημιουργήσει Τέχνη.
Επαγγελματικά μιλώντας, χρειάζεται καλλιέργεια υψηλού επιπέδου που να αφορά στην γλώσσα, στην αισθητική, στην θεωρία του παραμυθιού, και σε γνώσεις με διαστάσεις παιδαγωγικές, φιλοσοφικές, θεατρολογικές, εικαστικές και πολλά άλλα... Περίπλοκη εποχή, αλλά οι προχωρημένοι αφηγητές όλων των εποχών ήξεραν πάντα να είναι ένα βήμα πιο μπροστά από την εποχή τους με τρόπο κυρίως διαισθητικό...
Από πού αντλείτε την γλυκύτητα και την ηρεμία με την οποία αφηγείστε τα παραμύθια σας;
Νομίζω ότι η μακριά ενασχόλησή μου με τα παραμύθια και η βαθειά μου επιθυμία να φύγουν ευχαριστημένοι οι ακροατές μου μ’ έκανε να αμβλύνω τις αιχμηρές μου πλευρές περισσότερο και να οξύνω τις αισθήσεις μου, ώστε να δημιουργώ πάντα μια κατάσταση ηρεμίας γύρω μου. Πέρα από αυτό αντλώ δύναμη από την οικογένειά μου, τους αγαπημένους φίλους, την ενασχόληση με ανθρώπους και πράγματα που με γεμίζουν ουσιαστικά και την στερνή γνώση που απόκτησα με τρόπο οδυνηρό, ότι δηλαδή η στιγμή για να ζήσουμε κάτι όμορφο είναι εδώ και τώρα και δεν παίρνει αναβολές!
Τελικά ποιο κοινό είναι πιο απαιτητικό κατά τη γνώμη σας, οι ενήλικες ή τα παιδιά;
Για μένα δεν υπάρχει διαφορά... μόνο διαφορετικές ανάγκες. Τη στιγμή της αφήγησης η έγνοια να χαλαρώσω το σφιγμένο πρόσωπο μια ταλαιπωρημένης μαμάς ή το παιδάκι που μπήκε σε κατάσταση... «αμόκ», είναι η ίδια. Άλλωστε επειδή δεν αποστηθίζω παραμύθια ακολουθώντας τον πανάρχαιο τρόπο της Τέχνης της Αφήγησης διαμορφώνω ολόκληρο το πρόγραμμά μου κάθε φορά ανάλογα με το σφυγμό που πιάνω στο ακροατήριο.
Ίσως να ονόμαζα πιο «απαιτητικό» το εξασκημένο κοινό που έχει εμπειρίες αφήγησης, γνωρίζει τους κώδικές της και με έχει ακούσει πολλές φορές οπότε από ένα σημείο και πέρα αντιλαμβάνεται τα διαφορετικά επίπεδα που προσπαθώ πάντα να έχω στα προγράμματά μου. Εκεί βάζω τα δυνατά μου και εξακολουθώ να ξαφνιάζομαι με πόσα μπορεί να μάθει κανείς ακόμα.
Πως μπορεί να κάνει ένας γονιός/εκπαιδευτικός πιο ενδιαφέρουσα την αφήγηση ενός παραμυθιού;
Υπάρχει μια βασική, εντελώς απαραίτητη τεχνική που χωρίς αυτήν όλες οι συμβουλές είναι άχρηστες: Αγάπη! Αγάπη να θέλεις να προσφέρεις μιαν ιστορία. Αγάπη γι’ αυτόν που θα του την πεις. Κι αγάπη για την ίδια την ιστορία. Και τότε ως δια μαγείας θα βρεις τον τρόπο, έστω κι ατελή, αλλά τουλάχιστον ντυμένο με τρυφερότητα: αυτό κάνει θαύματα.
Δυστυχώς κάναμε τα πράγματα τόσο περίπλοκα που σε λίγο θα παίρνουμε συμβούλους για να μας δείχνουν ακόμα και να περπατάμε! Δεν ακυρώνω την διδασκαλία ή την τεχνική που είναι πολύ σοβαρά πράγματα– άλλωστε τοποθετήθηκα λίγο πριν. Όμως εγώ παίρνω κοντά μου στα σεμινάρια διαρκείας άτομα που έχουν την επιθυμία να μάθουν παραπάνω από την απλή ενημέρωση για τα παραμύθια ή που είναι ή θέλουν να γίνουν επαγγελματίες κι εκεί είμαι πάρα πολύ αυστηρή στις προδιαγραφές της δουλειάς μου.
Αλλιώς χρόνια τώρα το λέω: για όνομα του Θεού! Ας ξαναρχίσουμε να λέμε ιστορίες!!! Ας τις ξαναβάλουμε πάλι στη ζωή μας!
Αλήθεια διηγούνται σήμερα οι γονείς στα παιδιά τους παραμύθια;
Όχι... όλο και περισσότερο... Αχ!!! Τους διαβάζουν – στην καλύτερη εκδοχή – αλλά δεν μοιράζονται μαζί τους προφορικές ιστορίες. Συνήθως έχει επικρατήσει η συνήθεια να διαβάζουν το «παραμύθι της καληνύχτας», αλλά στο μεγαλύτερο ποσοστό βλέπω όλο και λιγότερα παιδιά να ακούνε προφορικές ιστορίες. Έχουμε ξεχάσει να μιλάμε... και πριν από αυτό: να ακούμε.
Πως νιώθετε όταν βρίσκετε ανάμεσα σε παιδιά και τα παρασύρετε στους παραμυθένιους κόσμους σας;
Το έχω πει πολλές φορές ότι με τα παιδιά νοιώθω σαν ψάρι στο νερό. Νοιώθω πολύ άνετα μαζί τους. Άλλωστε σπούδασα Ψυχολογία και Παιδαγωγικά, εργάστηκα σε πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα και ασχολήθηκα επαγγελματικά και με νεαρά άτομα με ειδικές ανάγκες. Αλλά με εκπλήσσει πάντα – πάντα!!! ο τρόπος που επικοινωνούν τα παιδιά. Η δροσιά τους, ο αυθορμητισμός τους, η ζωντάνια τους, τα καταπληκτικά τους σχόλια, η εύστοχη παρατηρητικότητά τους! Όταν πέθανε η μητέρα μου ανακάλυψα ότι με παρηγορούσε πολύ να αφηγούμαι σε πολύ μικρά παιδάκια, προνηπιακής ηλικίας: μου ξανάδειχναν το δρόμο της ζωής... το φως... τη χαρά... κι έτσι άρχισα να βγαίνω από το πένθος μου.
Μπορείτε να υπολογίσετε πόσα περίπου παραμύθια γνωρίζετε; Και πως επιλέγετε κάθε φορά ποιο/ποια παραμύθια θα αφηγηθείτε;
Πρέπει να ξεπερνούν τα 400... δεν ξέρω ίσως πια να είναι περισσότερα. Φυσικά δεν τα διαχειρίζομαι όλα ανά πάσα στιγμή, ορισμένα πρέπει να τα ξανα–ονειρευτώ - όπως ονομάζω την διαδικασία εργασίας μου πάνω σε κάποιο υλικό – προκειμένου να τα ξαναπώ. Η επιλογή είναι πάντα της... καρδιάς! Ακόμα και σε προγράμματα που μου έχουν παραγγείλει με συγκεκριμένο θέμα, κατασταλάζω, μετά από την έρευνα μου, στις ιστορίες που «μου μιλάνε» ακόμα κι αν δεν ξέρω ακριβώς τι μου λένε...Πολύ σημαντικό είναι το δέσιμο των ιστοριών μεταξύ τους δηλαδή η δομή του προγράμματος αφήγησης που ετοιμάζω κάθε φορά έτσι ώστε να δημιουργείται μια αίσθηση ότι πλέεις πάνω σε ήρεμο ποτάμι καθώς η μια ιστορία διαδέχεται την άλλη. Σ΄ αυτό δίνω πολύ μεγάλη σημασία καθώς και πως θα ενσωματώσω τα μουσικά στοιχεία που θα εμπεριέχονται. Τραγουδώ άλλωστε κιόλας, που είναι μιαν άλλη μορφή αφήγησης...
Αν ήσαστε ήρωας παραμυθιού ποιος/ποια θα ήσαστε και γιατί;
Μα... είμαι! Έχω ήδη δημιουργήσει το alteregoμου!!! Είναι μια παραλλαγή της Χιλιογουναρένιας – ένα παραμύθι που γνωρίζουμε κυρίως από την καταγραφή των αδερφών Grimm. Είναι μια γυναίκα που φορά ένα ρούχο φτιαγμένο από όλα τα δέρματα όλων των ζώων και των πτηνών του κόσμου.
Το δικό μου όμως ρούχο είναι φτιαγμένο απ’ όλα τα «κουρελάκια» - ψήγματα ιστοριών που φτιάχτηκαν ή πρόκειται εν δυνάμει να φτιαχτούν ποτέ!!!
Σας την παρουσιάζω (είναι ένα κολλάζ που έφτιαξα μόνη μου):
Τι μας μαθαίνουν τελικά τα παραμύθια;
Να νοιώθουμε ευγνωμοσύνη που έχουμε το δώρο της ζωής. Να αισιοδοξούμε και να προχωρούμε πέρα από κάθε δυσκολία. Να αγαπάμε, να σεβόμαστε και να ανταποδίδουμε το καλό. Να μην κρίνουμε επιπόλαια και σίγουρα όχι μόνον από την εξωτερική εμφάνιση. Να πιστεύουμε στην δύναμη που έχει η Αγάπη! Και τότε θα έχουμε... «ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα»!!!
Που μπορούμε να σας βρούμε και να ταξιδέψουμε μαζί σας σε παραμυθένιους κόσμους;
Θα είμαι και φέτος στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης κάθε Κυριακή στις 12.30 με 13.30 για μικρούς και μεγάλους. Φέτος θα αφηγηθώ αρχαιοελληνική μυθολογία. Ένα εγχείρημα δύσκολο αφηγηματικά, που πλέον αισθάνομαι έτοιμη μετά από τόσα χρόνια εμπειρίας στην αφήγηση, να το δοκιμάσω. Ξέρετε, πρέπει να το πούμε αυτό: είναι διαφορετικός ο τρόπος αφήγησης των μύθων σε σχέση με τα λαϊκά παραμύθια, ακόμα κι αν πολλές φορές οι μυθολογικές ιστορίες μας τα θυμίζουν. Με περιμένει λοιπόν ένα καλοκαίρι γεμάτο δημιουργική δουλειά.
Στο ΙΜΚ θα μπορέσετε να με ακούσετε στις καλικαντζαρίσιες ιστορίες μου τα Χριστούγεννα - ειδικότης μου! –καθώς και σε άλλα προγράμματα πιο ιδιαίτερα που όμως δεν είμαι ακόμα σε θέση να ανακοινώσω.
Στον ίδιο χώρο συνεχίζω τα σεμινάρια - εργαστήρια για όποιον (ενήλικα) επιθυμεί να γνωρίσει καλύτερα την Τέχνη της Αφήγησης. Να πω εδώ, κι ένα τεράστιο ευχαριστώ στους ανθρώπους του ΙΜΚ καθώς, σε εποχές δύσκολες, μου παρέχουν την φιλόξενη στέγη τους και την ουσιαστική τους εκτίμηση στο έργο μου.
Επίσης, σας περιμένουμε για τρίτη συνεχή χρονιά στο Ίδρυμα Θεοχαράκη με ιστορίες που θα εμπνέομαι από τις τρέχουσες εικαστικές εκθέσεις κι ελπίζω ότι θα βρούμε την κατάλληλη στιγμή στην θαυμάσια Οικία Κατακουζηνού να επαναλάβουμε τις... «εντελώς ακατάλληλες δια ανηλίκους» Κοκκινοσκουφίτσες που αφηγήθηκα φέτος πριν λίγο καιρό με μεγάλη προσέλευση κόσμου.
Θέλετε να μας πείτε δυο λόγια για το kindykids.gr;
Να συνεχίσετε πάντα με δημιουργική ορμή, φρέσκιες ιδέες και πολύ – πολύ αγάπη! Και να αγαπάτε να λέτε και να ακούτε παραμύθια! Ευχαριστώ θερμά για την φιλοξενία της συνέντευξής μου.
Κυρία Βούλγαρη σας ευχαριστούμε από καρδιάς για τη συνεντευξη και σας ευχόμαστε καλή και... παραμυθένια συνέχεια σε ό,τι κάνετε!
