Η φιλία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο από την προσχολική κιόλας ηλικία. Οι φίλοι του παιδιού είναι αυτοί που καθορίζουν πολλές φορές την εικόνα του παιδιού για τον εαυτό του, αλλά και τη σχέση του με το σχολείο. Έρευνες τα τελευταία χρόνια δείχνουν ότι τα παιδιά που έχουν σταθερές και σημαντικές φιλικές σχέσεις στο σχολείο, είναι αυτά που παρουσιάζουν και την μεγαλύτερη επιτυχία με τις γνωστικές, κοινωνικές και συναισθηματικές απαιτήσεις του σχολείου. Οι σταθερές φιλίες γίνονται μια σημαντική πηγή συναισθηματικής στήριξης στα διάφορα προβλήματα και στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα μικρά (και όχι μόνο) παιδιά στο σχολικό περιβάλλον.

Το βασικότερο συστατικό στις μικρές ηλικίες, όσον αφορά τη φιλία, είναι η αυθεντικότητα, η ευκαιρία και τα κοινά ενδιαφέροντα. Για να μπορέσουν τα παιδιά να δημιουργήσουν φιλίες πρέπει να δίνονται ευκαιρίες για κοινές δραστηριότητες και για παιχνίδι. Για να αναπτυχθεί μια καλή φιλία ανάμεσα σε δυο μικρά παιδιά πρέπει να περνάνε πολλές ώρες μαζί, να μοιράζονται παιχνίδια και να διασκεδάζουν με τα ίδια παιχνίδια και δραστηριότητες. Για το λόγο αυτό οι φιλίες σε αυτήν την ηλικία συνήθως δημιουργούνται μεταξύ παιδιών, που είναι στην ίδια γειτονιά ή στην ίδια τάξη και περνούν πολλές ώρες μαζί. Όπως και οι ενήλικες έτσι και τα παιδιά γίνονται φίλοι με παιδιά με τα οποία έχουν κοινά, όπως πχ: την ηλικία, το γένος, την εθνικότητα, τη συμπεριφορά, τα πιστεύω, το γούστο στα παιχνίδια, χωρίς όμως αυτό να αποτελεί προϋπόθεση.

Οι εμπειρίες που αποκτούν τα παιδιά στον παιδικό σταθμό ή το νηπιαγωγείο είναι πολύ σημαντικές και τους μαθαίνουν τα βασικά, όσον αφορά τη δημιουργία φιλικών σχέσεων. Οι βρεφονηπιοκόμοι και οι νηπιαγωγοί έχουν - ή πρέπει να έχουν - την ικανότητα και τη δυνατότητα να μεταδίδουν στα παιδιά τη γνώση του πως αναπτύσσουμε φιλικές σχέσεις. Η φροντίδα και η υπομονή που δείχνουν οι εκπαιδευτικοί προσχολικής ηλικίας, αποτελούν το μοντέλο, του τι σημαίνει να είναι κάποιος «καλός φίλος» και παρέχει στα μικρά παιδιά τις απαιτούμενες ευκαιρίες να αναπτυχθούν κοινωνικά και συναισθηματικά. Σε αυτό παίζουν ρόλο και πολλές δραστηριότητες που γίνονται με σκοπό ακριβώς αυτό: πως δηλαδή θα μάθουν τα μικρά παιδιά να γίνονται φίλοι, να μοιράζονται και να ανοίγονται σε άλλα παιδιά.

Οι ύπαρξη σταθερών φιλικών σχέσεων στο νηπιαγωγείο βοηθάει τα μικρά παιδιά να νιώθουν ότι περιβάλλονται από ένα υποστηρικτικό πλαίσιο, το οποίο τα στηρίζει στη διαδικασία της καθημερινότητας στο σχολείο. Τα βοηθάει ιδιαίτερα στο να νιώθουν ασφάλεια και σιγουριά, αλλά και την επιθυμία να βρίσκονται καθημερινά σε ένα χώρο που δεν είναι το σπίτι τους.

Η ΦΙΛΙΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΜΙΚΡΑ ΠΑΙΔΙΑ

Η υγιής φιλία ανάμεσα σε δυο παιδιά είναι αυτή που παιδιά σέβονται το ένα το άλλο. Τα μικρά παιδιά συνήθως μιλούν πολύ για τους φίλους τους και όλα αυτά που κάνουν μαζί στο νηπιαγωγείο. Τα παιδιά που διατηρούν υγιείς φιλικές σχέσεις έχουν σχεδόν καθημερινά κάτι θετικό, αστείο ή περίεργο να διηγηθούν σχετικά με τους φίλους τους. Μια φιλία που δεν είναι υγιής από την άλλη πλευρά κάνει το μικρό παιδί δυστυχισμένο. Το παιδί που δεν διατηρεί μια υγιή φιλία συνήθως ζηλεύει, θυμώνει ή είναι επιθετικό απέναντι στους υποτιθέμενους φίλους του. Επίσης, το παιδί αυτό βγάζει μια γενικότερη επιθετικότητα απέναντι στους άλλους και συνηθίζει να κοροϊδεύει για να καλύψει την ανασφάλειά του.  

Ο ΚΟΛΛΗΤΟΣ – Η ΚΟΛΛΗΤΗ

Ο κολλητός, η κολλητή αποτελούν μια ιδιαίτερη κατηγορία φίλων. Η σχέση του παιδιού με τον καλύτερό του φίλο/φίλη χαρακτηρίζεται από την αποκλειστικότητα και από στενότερες σχέσεις σε σύγκριση με τις υπόλοιπες φιλίες του παιδιού. Μέχρι την ηλικία των 11 περίπου περισσότεροι μπορεί να έχουν το τίτλο του κολλητού ή της κολλητής φίλης του παιδιού. Από εκείνη την ηλικία όμως και μετά τα πράγματα γίνονται πιο συγκεκριμένα και συνήθως ένα ή δυο παιδιά αποτελούν τον καλύτερο φίλο/φίλη.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΦΙΛΟΥΣ

Να διαβάζουμε με τα παιδιά βιβλία σχετικά με τη φιλία.

Είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να εισάγουμε τα μικρά παιδιά σε θέματα όπως: πως μπορούνε να αναπτύξουν φιλίες με άλλα παιδιά, τη δέσμευση ανάμεσα σε φίλους, το μοίρασμα, τα κοινά ενδιαφέροντα, το νιάξιμο, την κατανόηση, την εμπιστοσύνη, την υπομονή, την καλοσύνη, τη γενναιοδωρία, τη χαρά και φυσικά ένα πού σημαντικό συστατικό της φιλίας, τη συγχώρεση. Μπορεί να μην γνωρίζουν τι σημαίνουν οι παραπάνω λέξεις, αλλά σίγουρα θα έχουν μάθει να τις εφαρμόζουν στην πράξη μέσα από τα παραδείγματα των βιβλίων. Τα βιβλία μας δίνουν συχνά την ευκαιρία να συζητήσουμε με τα παιδιά το σημαίνει να είναι κάποιος «καλός φίλος».

Φύλλα εργασίας και αλφαβητάρι σχετικά με το θέμα των χαρτών και τη γεωγραφία για το νηπιαγωγείο. Βοηθούν τα παιδιά να κατανοήσουν καλύτερα τις έννοιες που συνδέονται με το χάρτη και τη γεωγραφία γενικότερα. 

Τα μικρά παιδιά μαθαίνουν και αναπτύσσονται πολύ γρήγορα και οικοδομούν τη γνώση μέσα από την εμπειρία. Η κατανόηση ενός χάρτη και το να μπορούν να τον χρησιμοποιήσουν και να τον διαβάσουν,   είναι πολύ σημαντικά συστατικά της γνώσης της γεωγραφίας γενικότερα. Επίσης, μπορεί να βοηθήσει το παιδί να κατανοήσει και άλλα σημαντικά στοιχεία όπως: την απόσταση, τη συμβολική αναπαράσταση, την κλίμακα, την κατεύθυνση και το ότι μια εικόνα μπορεί να δείχνει διαφορετική ενώ αναπαριστά το ίδιο πράγμα.

Συχνά οι χάρτες και γενικότερα η γεωγραφία παρουσιάζεται στα παιδιά με τρόπο «στεγνό», βαρετό και αποκομμένο από την καθημερινή τους ζωή. Παρουσιάζονται σαν κάτι τελείως θεωρητικό, που δεν μοιάζει να έχει χρησιμότητα στην πραγματική ζωή, κάτι που φυσικά δεν ισχύει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μεγαλώνοντας αυτά τα παιδιά να μην μπορούν να διαβάσουν ούτε έναν απλό οδικό χάρτη. Τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά ως προς την κατανόηση εννοιών είναι η κλίμακα, ο προσανατολισμός και η αποκωδικοποίηση ουσιαστικά ενός χάρτη. Από το νηπιαγωγείο ακόμη, οφείλουμε να δώσουμε στα παιδιά τα εφόδια, ώστε να αποκτήσουν καλή σχέση με τη γεωγραφία γενικότερα, αλλά και τους χάρτες ειδικότερα.

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΧΑΡΤΩΝ:

ΓΕΝΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ: Δίνουν πληροφορίες για τη μορφή του εδάφους και για τα έργα των ανθρώπων πάνω σε αυτό. Χωρίζονται σε:

• Γεωμορφολογικούς χάρτες (παρουσιάζουν τα βουνά τις θάλασσες, τα ποτάμια, τις λίμνες κλπ)
• Πολιτικούς χάρτες (παρουσιάζουν πληροφορίες από το ανθρωπογενές περιβάλλον)

ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ: Τα θέματα τους άπτονται ειδικού ενδιαφέροντος. Χωρίζονται σε:

• Αστικοί χάρτες (δρόμοι, πάρκα, κτίρια κλπ μιας πόλης)
• Αρχαιολογικοί χάρτες (αρχαιολογικοί τόποι μιας περιοχής)
• Παραγωγικοί χάρτες (τα προϊόντα μιας περιοχής)
• Ιστορικοί - Θρησκευτικοί χάρτες (ιστορικά ή θρησκευτικά γεγονότα)
• Κλιματικοί - Μετεωρολογικοί χάρτες (μετεωρολογικά φαινόμενα – κλίμα μιας περιοχής)
• Οδικοί χάρτες (διαδρομές από τόπο σε τόπο με το αυτοκίνητο)
• Τουριστικών αξιοθέατων
• Τοπογραφικοί χάρτες (τα σύνορα των χωραφιών)
• Βιομηχανικής παραγωγής

ΕΠΟΠΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΧΑΡΤΕΣ