ΟΙ ΧΑΡΤΕΣ- ΕΠΟΠΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ, ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ

Τα μικρά παιδιά μαθαίνουν και αναπτύσσονται πολύ γρήγορα και οικοδομούν τη γνώση μέσα από την εμπειρία. Η κατανόηση ενός χάρτη και το να μπορούν να τον χρησιμοποιήσουν και να τον διαβάσουν,   είναι πολύ σημαντικά συστατικά της γνώσης της γεωγραφίας γενικότερα. Επίσης, μπορεί να βοηθήσει το παιδί να κατανοήσει και άλλα σημαντικά στοιχεία όπως: την απόσταση, τη συμβολική αναπαράσταση, την κλίμακα, την κατεύθυνση και το ότι μια εικόνα μπορεί να δείχνει διαφορετική ενώ αναπαριστά το ίδιο πράγμα.

Συχνά οι χάρτες και γενικότερα η γεωγραφία παρουσιάζεται στα παιδιά με τρόπο «στεγνό», βαρετό και αποκομμένο από την καθημερινή τους ζωή. Παρουσιάζονται σαν κάτι τελείως θεωρητικό, που δεν μοιάζει να έχει χρησιμότητα στην πραγματική ζωή, κάτι που φυσικά δεν ισχύει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μεγαλώνοντας αυτά τα παιδιά να μην μπορούν να διαβάσουν ούτε έναν απλό οδικό χάρτη. Τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά ως προς την κατανόηση εννοιών είναι η κλίμακα, ο προσανατολισμός και η αποκωδικοποίηση ουσιαστικά ενός χάρτη. Από το νηπιαγωγείο ακόμη, οφείλουμε να δώσουμε στα παιδιά τα εφόδια, ώστε να αποκτήσουν καλή σχέση με τη γεωγραφία γενικότερα, αλλά και τους χάρτες ειδικότερα.

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΧΑΡΤΩΝ:

ΓΕΝΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ: Δίνουν πληροφορίες για τη μορφή του εδάφους και για τα έργα των ανθρώπων πάνω σε αυτό. Χωρίζονται σε:

• Γεωμορφολογικούς χάρτες (παρουσιάζουν τα βουνά τις θάλασσες, τα ποτάμια, τις λίμνες κλπ)
• Πολιτικούς χάρτες (παρουσιάζουν πληροφορίες από το ανθρωπογενές περιβάλλον)

ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ: Τα θέματα τους άπτονται ειδικού ενδιαφέροντος. Χωρίζονται σε:

• Αστικοί χάρτες (δρόμοι, πάρκα, κτίρια κλπ μιας πόλης)
• Αρχαιολογικοί χάρτες (αρχαιολογικοί τόποι μιας περιοχής)
• Παραγωγικοί χάρτες (τα προϊόντα μιας περιοχής)
• Ιστορικοί - Θρησκευτικοί χάρτες (ιστορικά ή θρησκευτικά γεγονότα)
• Κλιματικοί - Μετεωρολογικοί χάρτες (μετεωρολογικά φαινόμενα – κλίμα μιας περιοχής)
• Οδικοί χάρτες (διαδρομές από τόπο σε τόπο με το αυτοκίνητο)
• Τουριστικών αξιοθέατων
• Τοπογραφικοί χάρτες (τα σύνορα των χωραφιών)
• Βιομηχανικής παραγωγής

ΕΠΟΠΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΧΑΡΤΕΣ

Στο παρακάτω pdf αρχείο θα βρείτε το υλικό για να το εκτυπώσετε:

ΕΠΟΠΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΧΑΡΤΕΣ

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΧΑΡΤΩΝ

Στο παρακάτω pdf αρχείο θα βρείτε το υλικό για να το εκτυπώσετε:

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΧΑΡΤΩΝ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ ΤΟΥ ΧΑΜΕΝΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ

Το κυνήγι του χαμένου θησαυρού είναι ένα πολύ αγαπητό παιχνίδι στα μικρά παιδιά. Ταυτόχρονα τα μαθαίνει πώς να διαβάζουν ένα χάρτη και να ακολουθούν τις οδηγίες (με την προϋπόθεση ότι θα παίξουμε το συγκεκριμένο παιχνίδι με τη βοήθεια ενός χάρτη). Κρύβουμε ένα αντικείμενο στην τάξη και στη συνέχεια ζωγραφίζουμε έναν απλό χάρτη με το μέρος από όπου το παιδί ή τα παιδιά θα ξεκινήσουν και το σημείο, όπου θα βρουν τον κρυμμένο θησαυρό, αν ακολουθήσουν σωστά το χάρτη. Μπορούμε να σημειώσουμε με ένα Ε το σημείο εκκίνησης και με ένα Τ το σημείο τερματισμού ή να ζωγραφίσουμε ένα σεντούκι θησαυρού. Είναι σημαντικό να ζωγραφίσουμε στο χάρτη κάποια χαρακτηριστικά σημεία της διαδρομής, που τα παιδιά θα μπορέσουν να αναγνωρίσουν, ώστε να βρουν το δρόμο τους (πχ μια ντουλάπα ή τα τραπεζάκια, ή τα τουβλάκια κλπ). Μπορούμε για παράδειγμα να σκιτσάρουμε ένα χάρτη που θα ξεκινάει από την πόρτα της τάξης, θα περνάει από τη γωνιά με τα τουβλάκια, την παρεούλα και θα καταλήγει στη γωνιά με τα επιτραπέζια όπου είναι κρυμμένος ο θησαυρός. Προϋπόθεση για να βρουν τα παιδιά το θησαυρό θα είναι να διαβάσουν σωστά το χάρτη.

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΜΑΙ;

Κρεμάμε το χάρτη της Ελλάδας και δίνουμε στα παιδιά μικρά προσωπάκια από χαρτόνι. Ζητάμε από το κάθε παιδί να τοποθετήσει το προσωπάκι του, είτε στην πόλη που μένει, είτε σε κάποια πόλη που έχει επισκεφθεί, είτε σε μια πόλη που μένουν αγαπημένα του πρόσωπα κλπ. Εννοείται πως έχουμε δει το χάρτη κι άλλες φορές και έχουμε συζητήσει σχετικά και δεν είναι η πρώτη επαφή με το χάρτη της Ελλάδας για τα παιδιά. Αν τα καταφέρουν με το χάρτη της Ελλάδας μπορούμε να δοκιμάσουμε και με τον Παγκόσμιο χάρτη.

ΓΗ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΑ

Δίνουμε στα παιδιά μια ασπρόμαυρη μικρογραφία ενός χάρτη και ζητάμε από τα παιδιά να χρωματίσουν το χάρτη ανάλογα με το που βρίσκεται η θάλασσα (μπλε), που βρίσκεται το έδαφος (πράσινο) και ίσως καφέ για τις ορεινές περιοχές.

ΜΕ ΟΔΗΓΟ ΜΟΥ ΤΗΝ ΠΥΞΙΔΑ

Αφού έχουμε μιλήσει με τα παιδιά για την πυξίδα και το τι συμβολίζει μπορούμε να κάνουμε την παρακάτω δραστηριότητα. Δίνουμε στα παιδιά μια πυξίδα (αν δεν έχουμε αληθινή μπορούμε να κόψουμε ένα σκίτσο σε χαρτόνι) και τους ζητάμε να προσανατολιστούν σε ένα χάρτη. Που είναι τα 4 σημεία του ορίζοντα; Σε ποιο σημείο του ορίζοντα βρίσκεται το μέρος που ζουν; Μια άλλη ιδέα είναι να δίνουμε στο παιδί ένα σημείο εκκίνησης πάνω στο χάρτη και να του ζητάμε να «μετακινηθεί» με τη βοήθεια της πυξίδας βόρεια, νότια, ανατολικά ή δυτικά από το σημείο αυτό. Μπορούμε επίσης, να βάλουμε μια καρφίτσα στο σημείο εκκίνησης και να ζητήσουμε από το παιδί να μεταβεί σε μια άλλη πόλη στην οποία θα μπει επίσης καρφίτσα, και το παιδί να μας πει αν θα κινηθεί προς το βορρά, την ανατολή, τη δύση ή το νότο. Αν είναι πολύ δύσκολο να το καταφέρουν αυτό τα παιδιά στην αρχή μπορούμε να βάλουμε μια χρωματιστή κλωστή από τη μια καρφίτσα στην άλλη ώστε να είναι ευδιάκριτη η διαδρομή.

ΣΥΜΒΟΛΑ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ

Χρησιμοποιούμε ένα χάρτη της Ελλάδας και βλέπουμε τα σύμβολα τα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί πάνω στο χάρτη. Φτιάχνουμε κάρτες με το κάθε σύμβολο και κάρτες με την ερμηνεία του. Αρχικά ζητάμε από τα παιδιά να αναγνωρίσουν τα διάφορα σύμβολα πάνω στο χάρτη και στη συνέχεια μπορούμε να παίξουμε με τις καρτέλες. Δίνουμε στο παιδί την καρτέλα με το σύμβολο και ζητάμε να την ενώσει με την καρτέλα με την ερμηνεία.

ΚΛΙΜΑΚΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ

Είναι πολύ σημαντικό για τα μικρά παιδιά να καταλάβουν ότι τόσο σε έναν χάρτη όσο και στην υδρόγειο σφαίρα οι αναπαραστάσεις είναι όπως θα βλέπαμε τον κόσμο από ψηλά, αλλά σε μικρότερη κλίμακα (πιο μικρά). Για να μπορέσουν να το καταλάβουν αυτό μπορούμε να δώσουμε στα παιδιά μερικά αντικείμενα (το πιο εύκολο είναι να δώσουμε μερικά τουβλάκια) και να τους ζητήσουμε να τα ζωγραφίσουν βλέποντας τα πρώτα από το πλάι και στη συνέχεια από πάνω. Εννοείται ότι μιλάμε για ζωγραφική σε δυο διαστάσεις και όχι για τρισδιάστατα σχέδια. Για παράδειγμα ένα ορθογώνιο τουβλάκι θα το ζωγραφίσουν:

        ΠΛΑΪ                                      ΑΠΟ ΠΑΝΩ

                           

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

Θα χρειαστούμε

Ένα χάρτινο πιάτο

4 Κύκλους από χαρτόνι σε διαφορετική διάμετρο και διαφορετικό χρώμα

Λαδοπαστέλ

Μαρκαδόρους

Κόλα

Διακορευτή (για να φτιάξουμε μια τρύπα στο τέλος)

Κορδέλα ή χοντρή κλωστή

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               

Σε κάθε έναν από τους κύκλους θα ζωγραφίζουμε ή θα κολλήσουμε κι από κάτι:

• Στο χάρτινο πιάτο: ζωγραφίζουν τα παιδιά τη θάλασσα με μπλε και το υπόλοιπο με πράσινο αναπαριστώντας την υδρόγειο σφαίρα
• Στον επόμενο κύκλο: δίνουμε στα παιδιά ένα σκίτσο ασπρόμαυρο της Ευρώπης και χρωματίζουν τα παιδιά την ήπειρο στην οποία ζουν
• Στον επόμενο κύκλο: δίνουμε στα παιδιά ένα σκίτσο ασπρόμαυρο της Ελλάδας και χρωματίζουν τα παιδιά τη χώρα τους
• Στον επόμενο κύκλο: δίνουμε στα παιδιά ένα σκίτσο ασπρόμαυρο της πόλης τους και τη χρωματίζουν τα παιδιά
• Στον επόμενο κύκλο: ζωγραφίζουν τα παιδιά το σπίτι τους
• Στο τέλος κάνουμε μια τρύπα με το διακορευτή στο πάνω μέρος κάθε κύκλου και τα δένουμε με κορδέλα.

Στο κάτω μέρος κάθε κύκλου τα παιδιά θα γράφουν:

• Ο κόσμος μου
• Η ήπειρός μου
• Η χώρα μου
• Η πόλη μου
• Το σπίτι μου