28Η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ: ΕΝΑ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΠΑΓΩΜΕΝΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ
Με την ευκαιρία της επετείου της 28ης Οκτωβρίου προτείνεται το ακόλουθο σχέδιο μαθήματος, ως μια εναλλακτική και συμπληρωματική πρόταση προσέγγισης ενός ιστορικού γεγονότος. Βασίζεται κυρίως σε εποπτικό υλικό για την ιστορική αυτή περίοδο, στην τεχνική της παγωμένης εικόνας και στη γνωριμία των νηπίων με τα συναισθήματα.
Εισαγωγική φάση
Αφού έχουμε συζητήσει με τα παιδιά για τα ιστορικά γεγονότα και έχουμε δει αντίστοιχο εποπτικό υλικό, επικεντρώνουμε τη συζήτηση κυρίως στο θέμα του πολέμου και στις συνέπειές του, με ιδιαίτερη έμφαση στο πώς νιώθουν οι άνθρωποι που τον βιώνουν, αλλά κι εμείς όταν συζητάμε γι’ αυτό το θέμα. Παρατηρούμε εικόνες ή και βίντεο με παιδιά και ενήλικες σε συνθήκες πολέμου γενικά, αλλά και ειδικότερα από την περίοδο του 1940. Μπορούμε να βρούμε ποικιλία εποπτικού υλικού από βιβλία και από το διαδίκτυο. Αν τα παιδιά είναι εξοικειωμένα με τα βασικά συναισθήματα συζητάμε για το πώς νιώθουν τα άτομα που βλέπουμε στις εικόνες. Σε διαφορετική περίπτωση θα πρέπει αρχικά να ασχοληθούμε λίγο με τα συναισθήματα με εικόνες, παντομίμα, μικρούς αυτοσχεδιασμούς, έτσι ώστε τα παιδιά να είναι σε ένα επίπεδο που να μπορούν να κατονομάσουν κάποια συναισθήματα (τουλάχιστο τη χαρά, τη λύπη, το φόβο και το θυμό για αρχή), αλλά και να τα εκφράσουν σωματικά.
Όταν η ομάδα είναι έτοιμη, μπορούμε να ασχοληθούμε με την ακόλουθη δραστηριότητα. Παρουσιάζουμε στα παιδιά φωτογραφίες με ανθρώπους της περιόδου που συζητάμε (φροντίζουμε φυσικά να φαίνεται ξεκάθαρα η έκφραση του προσώπου τους και να υπάρχουν κάποια στοιχεία του περιβάλλοντα χώρου). Παράλληλα τους δίνουμε εικόνες με φατσούλες που εκφράζουν κάποια βασικά συναισθήματα (3-4 στην αρχή είναι αρκετά). Βεβαιωνόμαστε ότι μπορούν να κατονομάσουν τα συναισθήματα που δείχνουν οι φατσούλες και έπειτα τους ζητάμε να ταιριάξουν τις φωτογραφίες με τις φατσούλες, εξηγώντας παράλληλα το λόγο της επιλογής τους (π.χ. το παιδάκι της φωτογραφίας αισθάνεται λύπη, γιατί δεν έχει ρούχα και παπούτσια). Είναι καλό η δραστηριότητα να γίνει ομαδικά ή έστω σε μικρές ομάδες αν έχουμε πολύ μεγάλο τμήμα, έτσι ώστε να μπορούν να ακούγονται διάφορες απόψεις και επιχειρήματα. Στο τέλος, παρουσιάζουμε τα συμπεράσματά μας σε έναν πίνακα, καταγράφοντας όλες τις απόψεις. Άλλωστε, είναι πολύ ενδιαφέρον όταν για μια φωτογραφία υπάρχει διχογνωμία, καθώς έτσι βοηθάμε τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν ότι ένα γεγονός μπορεί να μας προκαλεί διάφορα συναισθήματα, ακόμα και αντικρουόμενα.
Φάση δραστηριοποίησης
Η ομάδα μας είναι πλέον έτοιμη να αναλάβει πιο ενεργητικό ρόλο. Τα παιδιά μπορούν σε μικρές ομάδες να επιλέξουν τη φωτογραφία που τους έκανε μεγαλύτερη εντύπωση και να ετοιμάσουν ένα μικρό αυτοσχεδιασμό με αφορμή την εικόνα. Δίνουμε έμφαση στο πριν και το μετά της φωτογραφίας παροτρύνοντας με κατάλληλες ερωτήσεις τα παιδιά να σκεφτούν πάνω στα γεγονότα, π.χ. ο φαντάρος τι έκανε προτού αποχαιρετήσει το παιδί του; τι συνέβη στη συνέχεια; Αφού η κάθε ομάδα παρουσιάσει την αυτοσχέδια δράση της, μπορούμε να ασχοληθούμε με την τεχνική της παγωμένης εικόνας.
Ουσιαστικά η δραστηριότητα με τους αυτοσχεδιασμούς λειτουργεί σαν φάση πρόβας για την δραστηριότητα της παγωμένης εικόνας. Κάθε ομάδα επιλέγει την πιο κρίσιμη στιγμή της δράσης της και την παρουσιάζει με ακινησία. Η στιγμή αυτή μπορεί να ταυτίζεται με τις φωτογραφίες που δώσαμε αρχικά ή και όχι. Τα ίδια τα παιδιά επιλέγουν τα σκηνικά αντικείμενα και τα ενδυματολογικά στοιχεία που θεωρούν απαραίτητα και προσπαθούν να βρουν λύσεις σε πρακτικά προβλήματα (π.χ. αφού δεν έχουμε βελόνες πλεξίματος θα χρησιμοποιήσουμε ξυλομπογιές). Επιλέγουν την στάση του σώματός τους, τόσο μεμονωμένα, όσο και σε σχέση με τα άλλα άτομα και τα αντικείμενα της εικόνας τους. Όταν είναι έτοιμη η παγωμένη εικόνα, βγάζουμε φωτογραφία. Φυσικά, όλους τους παραπάνω ρόλους (ηθοποιοί-μοντέλα, σκηνοθέτης, υπεύθυνος για κοστούμια και σκηνικά, ακόμα και φωτογράφος) μπορούν να τους αναλάβουν τα ίδια τα παιδιά, με τον εκπαιδευτικό σε ρόλο βοηθού.
Φάση εμπέδωσης
Στη φάση αυτή μελετούμε μαζί με τα παιδιά τα αποτελέσματα της δουλειάς μας, δηλαδή τις φωτογραφίες που προέκυψαν από την προηγούμενη δραστηριότητα. Τις σχολιάζουμε κριτικά, τις συγκρίνουμε με τις φωτογραφίες-ερεθίσματα, εξετάζουμε κατά πόσο πέτυχαν το επιθυμητό αποτέλεσμα και προτείνουμε ιδέες βελτίωσης. Είναι πολύ σημαντικό για τα ίδια τα παιδιά να παρατηρήσουν τον εαυτό τους, να σχολιάσουν τις εκφράσεις τους και να ακούσουν τη γνώμη των άλλων.
Μια πολύ καλή ιδέα για την τελική παρουσίαση της δουλειάς μας είναι να δημιουργήσουμε με τα παιδιά μια ιστορική εφημερίδα με φωτορεπορτάζ για το 1940.
Σε ένα κάνσον κολλάμε τις φωτογραφίες που ετοιμάσαμε και γράφουμε τις λεζάντες που βρίσκουν τα παιδιά. Μπορούμε να αναρτήσουμε το τελικό αποτέλεσμα στον πίνακα των ομαδικών εργασιών της τάξης μας, αλλά και να το χρησιμοποιήσουμε σαν στοιχείο σκηνικού για τη γιορτή που ετοιμάζουμε για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: στις παραπάνω δραστηριότητες χρησιμοποιήθηκε το παρακάτω εποπτικό υλικό. Φυσικά υπάρχει πληθώρα υλικού που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε.
Στο παρακάτω pdf αρχείο θα βρείτε το υλικό για να το εκτυπώσετε:
