ΘΕΑΤΡΟ...ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΜΕΡΕΣ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ-ΜΕΡΟΣ 1 - ΓΝΩΡΙΖΟΜΑΣΤΕ ΜΕΤΑΞΥ ΜΑΣ

Οι πρώτες μέρες στο νηπιαγωγείο αποτελούν μέρες προσαρμογής για παιδιά, γονείς και νηπιαγωγούς. Ειδικότερα για τα παιδιά είναι απαραίτητο ένα χρονικό διάστημα προκειμένου να γνωριστούν μεταξύ τους και με τους εκπαιδευτικούς, να εξερευνήσουν το νέο τους χώρο και να ενταχθούν ομαλά στο καθημερινό πρόγραμμα του νηπιαγωγείου. Στη συνέχεια προτείνονται κάποιες απλές θεατρο-παιδαγωγικές δραστηριότητες, με σκοπό να διευκολύνουν τη διαδικασία προσαρμογής. Για λόγους ευκολίας παρουσιάζονται ταξινομημένες σε τρεις κατηγορίες:

•     Παιχνίδια γνωριμίας με τους άλλους
•     Παιχνίδια γνωριμίας με το χώρο
•     Παιχνίδια γνωριμίας με τους βασικούς κανόνες

Ωστόσο, η ταξινόμηση αυτή δεν είναι απόλυτη, καθώς κάποια παιχνίδια ταιριάζουν σε περισσότερες από μία κατηγορίες (π.χ. ο κύκλος ονομάτων μπορεί να είναι παιχνίδι γνωριμίας με τους άλλους, ωστόσο παράλληλα βοηθά τα παιδιά να προσεγγίσουν βιωματικά τον κανόνα «περιμένω τη σειρά μου»).

Σε αυτό το πρώτο  μέρος του άρθρου θα γνωρίσουμε τα παιχνίδια γνωριμίας με τους άλλους

Παιχνίδια γνωριμίας με τους άλλους

Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται παιχνίδια που βοηθούν τα παιδιά να παρουσιάσουν τον εαυτό τους (να συστηθούν στην ομάδα) και να γνωριστούν με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας.

Ο κύκλος των ονομάτων

Το κλασικό παιχνίδι όπου εκπαιδευτικός και παιδιά σχηματίζουν ένα κύκλο και λέει ο καθένας με τη σειρά το όνομά του. Εκτός από τις πρώτες μέρες, μπορεί να χρησιμοποιηθεί οποτεδήποτε εισάγεται ένα νέο μέλος στην ομάδα (καινούριος μαθητής ή εκπαιδευτικός) ή μετά από πολυήμερες διακοπές, αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη στιγμή θέλουν τα παιδιά να χαλαρώσουν λίγο.

Φυσικά, επειδή αν παιχτεί πάνω από 2-3 φορές γίνεται κουραστικό, υπάρχουν πολλές παραλλαγές του πουμπορούν να κερδίσουν το ενδιαφέρον των παιδιών. Έτσι, μπορούμε να παίξουμε με την ένταση, τον τόνο ή την χροιά της φωνής μας (π.χ. λέω το όνομά μου ψιθυριστά, δυνατά, με μπάσα φωνή κ.τ.λ.), αν και καλό είναι οι οδηγίες να δίνονται στα παιδιά με μορφή περισσότερο ευφάνταστων παραδειγμάτων (π.χ. μιλάω σαν γίγαντας, σαν ποντικάκι, σαν τη γιαγιά της Κοκκινοσκουφίτσας, σαν τη μητριά της Χιονάτης, κ.τ.λ.). Μπορούμε επίσης να παίξουμε με συναισθήματα ή διαφορετικούς τρόπους ομιλίας, όπως λέω το όνομά μου λυπημένα, φοβισμένα, θυμωμένα, σαν να χασμουριέμαι, σαν να τρώω ένα μήλο, σαν να με πονάει η κοιλιά μου, κ.ά. Γενικότερα, η χρήση του κάνω κάτι «σαν να...» ενθουσιάζει τα μικρά παιδιά και τα εισάγει ευκολότερα στη χρήση της θεατρικής συνθήκης. Επίσης, μπορούμε να εντάξουμε και κίνηση (π.χ. λέω το όνομά μου και σηκώνω το χέρι μου ή κάνω ένα βήμα μπροστά κ.τ.λ.), η οποία θα είναι ίδια για όλους ή ο καθένας θα διαλέγει τη δική του. Ακόμη, εκτός από το όνομα μπορεί να ακούγονται και χαρακτηριστικά στοιχεία του καθενός, όπως «με λένε... και μου αρέσει το παστίτσιο / το κόκκινο χρώμα / η Χιονάτη / η ζωγραφική κ.ά.».

Μια ενδιαφέρουσα παραλλαγή του παιχνιδιού είναι το να χρησιμοποιηθεί και σαν παιχνίδι μνήμης. Μπορούμε, αφού παίξουμε τον κύκλο στην απλή του μορφή, να παίξουμε στη συνέχεια αθροιστικά, δηλ. ο πρώτος λέει το όνομά του και ένα χαρακτηριστικό του ή κάνει μια κίνηση, ο δεύτερος λέει και κάνει ό,τι έκανε ο πρώτος και μετά προσθέτει το δικό του όνομα και χαρακτηριστικό ή κίνηση κ.ο.κ. Φυσικά ο τελευταίος θα πρέπει να θυμηθεί τα ονόματα και τα χαρακτηριστικά ή κινήσεις όλης της ομάδας και γι’αυτό θα χρειαστεί την ενθάρρυνση ολόκληρης της ομάδας (για αρχή μπορούμε να αναλάβουμε εμείς τον ρόλο του τελευταίου). Επιπλέον μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μια μπάλα και αρχικά αυτός που την πετάει να συστήνεται («με λένε... και μου αρέσει...»), ενώ σε επόμενη φάση να λέει το όνομα και το χαρακτηριστικό του παιδιού στο οποίο πετάει τη μπάλα («πετάω τη μπάλα στον/ην... που του/ης αρέσει...»).

Καλημέρα

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν συνέχεια του κύκλου ονομάτων ή να ενταχθεί στην καθημερινή πρωινή ρουτίνα του προγράμματος. Σε κύκλο ο καθένας με τη σειρά λέει «Είμαι ο/η... Καλημέρα!». Έπειτα όλη η ομάδα του απαντάει «Καλημέρα (τάδε)!». Το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι να παρουσιαστούν όλοι και στο τέλος όλη η ομάδα λέει μια δυνατή «καλημέρα».

Όπως και στον κύκλο των ονομάτων, έτσι κι εδώ μπορούμε να μιλήσουμε με διάφορους τρόπους ή να προσθέσουμε κινήσεις (τις οποίες θα επαναλαμβάνει όλη η ομάδα όταν θα καλημερίζει το αντίστοιχο παιδί). Η συχνή επανάληψη βοηθά παιδιά και εκπαιδευτικούς να μάθουν ευκολότερα τα ονόματα των άλλων.

Το καπέλο

Πάλι σε κύκλο, τα παιδιά κυκλοφορούν ένα καπέλο φορώντας το στο κεφάλι του διπλανού τους κάθε φορά, όσο ακούγεται μουσική. Με το σταμάτημα της μουσικής, το παιδί που κρατάει το καπέλο λέει το όνομά του και κάνει μια αστεία υπόκλιση. Βέβαια φροντίζουμε να έχουν όλα τα παιδιά την ευκαιρία να συστηθούν.

 

 Τα δώρα

Τα παιδιά μπαίνουν σε κύκλο. Στο κέντρο υπάρχει ένας φανταστικός σάκος με δώρα. Κάθε παιδί με τη σειρά του βγάζει ένα δώρο και το προσφέρει με παντομίμα σε όποιον θέλει. Αυτός που παίρνει το δώρο, κάνει πως το ανοίγει και δείχνει με παντομίμα τι είναι (π.χ. ένα ζευγάρι σκουλαρίκια που τα φοράω στα αυτιά, ένα CD που το βάζω σε ένα φανταστικό CD-player και ακούω μουσική, μια μπάλα που αναπηδά κ.ά.).Τα υπόλοιπα μαντεύουν τι είναι το δώρο. Είναι μια δραστηριότητα έκθεσης, γιατί έμμεσα κάθε παιδί φανερώνει τι του αρέσει.

 Σε σένα... μου αρέσει...

Εκτός από τη γνωριμία των παιδιών μεταξύ τους, το παιχνίδι αυτό τονώνει την αυτοπεποίθησή τους και βοηθά τα μικρά παιδιά να καταλάβουν πως όλοι έχουν αξιόλογα χαρακτηριστικά και είναι απαραίτητοι σε μία ομάδα. Ένα παιδί σηκώνεται στο κέντρο της παρεούλας (ή όπου αλλού έχουμε χώρο) και τα υπόλοιπα σχηματίζουν τρενάκι απέναντί του. Ένα – ένα τα παιδιά απευθύνονται στο παιδί που βρίσκεται στο κέντρο και του λένε «Σε σένα (λένε το όνομά του) μου αρέσει...» τονίζοντας ένα χαρακτηριστικό του. Στη συνέχεια το κάθε παιδί πηγαίνει στο τέλος του τρένου. Εννοείται πως φροντίζουμε να έχουν όλα τα παιδιά την ευκαιρία να σταθούν στο κέντρο.

Αρχικά τα παιδιά συνήθως χρησιμοποιούν στοιχεία ένδυσης (π.χ. μου αρέσει η μπλούζα σου, τα παπούτσια σου...) και γενικότερα στοιχεία της εξωτερικής εμφάνισης (π.χ. μου αρέσουν τα μάτια σου, τα μαλλιά σου...). Όσο περνάει ο καιρός όμως και γνωρίζονται καλύτερα μεταξύ τους είναι καλό να τα ενθαρρύνουμε να χρησιμοποιούν γνωρίσματα του χαρακτήρα των άλλων παιδιών (π.χ. σε σένα... μου αρέσει που πάντα βοηθάς τους άλλους, που είσαι πάντα χαμογελαστός/ή...).

 Καθρέφτης / Σκιά

Είναι ένα επίσης πολύ γνωστό παιχνίδι που εξασκεί την παρατηρητικότητα των παιδιών και τα βοηθά να γνωρίσουν καλύτερα τους άλλους. Σε ζευγάρια τα παιδιά στέκονται απέναντι και το καθένα με τη σειρά προσπαθεί να γίνει «καθρέφτης» του άλλου μιμούμενο τις κινήσεις και τις εκφράσεις του. Αν θέλουμε να το εξελίξουμε μπορούμε να προσθέσουμε και ομιλία ζητώντας από τα παιδιά να μιμηθούν τη φωνή και τον τρόπο ομιλίας του ζευγαριού τους. Επίσης, αντί για καθρέφτη μπορούμε να παίξουμε την «σκιά». Πάλι σε ζεύγη, το ένα παιδί ακολουθεί το άλλο μιμούμενο τον τρόπο που περπατάει (μπουσουλάει, χοροπηδάει κ.τ.λ.) προσπαθώντας να γίνει η σκιά του.

 Παρουσιάζω το/τη φίλο/η μου

Δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά τόσο να συστηθούν τα ίδια όσο και να γνωρίσουν καλύτερα τα υπόλοιπα παιδιά. Σε ζευγάρια, τα αφήνουμε για λίγη ώρα να συζητήσουν μεταξύ τους, αφού τους έχουμε δώσει κάποιες οδηγίες (π.χ. να μάθουν το όνομα του ζευγαριού τους, το αγαπημένο του χρώμα/ φαγητό/ ζώο/ παιχνίδι κ.ά.). Στη συνέχεια το κάθε παιδί παρουσιάζει το ζευγάρι του στην ομάδα.

 

Ποιος λείπει;

Διασκεδαστικό παιχνίδι παρατηρητικότητας που βοηθά και στην εκμάθηση των ονομάτων. Αφήνουμε τα παιδιά να κινηθούν ελεύθερα στο χώρο όσο θα ακούγεται ζωηρή μουσική. Μόλις σταματήσει η μουσική τα παιδιά θα πρέπει να καθίσουν κάτω οκλαδόν με το κεφάλι ανάμεσα στα πόδια και κλειστά τα μάτια. Αθόρυβα διαλέγουμε ένα παιδί και το σκεπάζουμε με ένα ύφασμα. Λέμε στα υπόλοιπα να ανοίξουν τα μάτια, να κοιταχτούν και να μαντέψουν ποιος λείπει (ποιο παιδί είναι κρυμμένο). Αν χρειάζονται βοήθεια, μπορούμε να ζητήσουμε από το παιδί να πει μια λέξη ώστε να το βρουν με τη βοήθεια της φωνής του.

 

Καλή διασκέδαση!

Θα ακολουθήσει το δεύτερο μέρος με παιχνίδια για να γνωρίσουμε την τάξη μας, αλλά και  βασικούς κανόνες!

 Σημείωση: Τα περισσότερα από τα παραπάνω παιχνίδια έχουν χρησιμοποιηθεί σε τάξεις νηπιαγωγείου. Αν και σε μερικά έχουν γίνει τροποποιήσεις, το βασικό υλικό αντλήθηκε από τις εξής πηγές:
•    Αυδή, Α., Χατζηγεωργίου, Μ., (2007), Η τέχνη του Δράματος στην εκπαίδευση, 48 προτάσεις για εργαστήρια θεατρικής αγωγής, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα.
•    Γκόβας, Ν., (2003), Για ένα δημιουργικό νεανικό θέατρο, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα.
•    Έλενα, Ε., Τριανταφυλλοπούλου, Κ., (2004), Το εκπαιδευτικό θέατρο στο νηπιαγωγείο και το δημοτικό, εκδ. Πατάκη, Αθήνα.
•    Κοντογιάννη, Α., (1999), Η δραματοποίηση για παιδιά, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα.
•    Κοντογιάννη, Α., (1999), Το αυτοσχέδιο θέατρο στο σχολείο, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα.
•    Κουρετζής, Λ., (1991), Το θεατρικό παιχνίδι, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα.
•    Παπαθανασίου, Α., Μπασκλαβάνη, Ο., (2001), Θεατροπαιχνίδια, εκδ. Κέδρος, Αθήνα.
•    Βάλτερ, Γκ., [Walter, G.], (1993), Τα παιδιά παίζουν θέατρο, μτφρ. Λ. Σακαλή, εκδ. Βασιλείου, Αθήνα: 1997.
•    Mégrier, D., (1995), 100 Jeux de théâtre à l’ école maternelle, μτφρ. Π. Καραπατσοπούλου, 100 Θεατρικά Παιχνίδια για το Νηπιαγωγείο, εκδ. Ντουντούμη, Αθήνα: 2001.